Hakaret Suçu 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu md. 125-131 arasında şerefe karşı suçlar başlığı altında düzenlenmiştir. Hakaret suçu iki farklı şekilde işlenebilir:
a-) Belli somut bir durum ve olgunun isnat edilmesi suretiyle kişinin şeref ve saygınlığının zedelenmesi,
b-) Genel ve soyut nitelikteki söz ve davranışlarla kişinin değersizleştirilmesi, rencide edilmesi.
Hakaret bir kimsenin onuruna, şerefine, saygınlığına karşı rencide edici nitelikteki somut bir fiilin, olgunun isnat edilmesi yahut herhangi bir olguyu isnat etmeden sövme tarzındaki davranışlardır. Bu davranışlar sözle, yazıyla ve resimle gibi birçok farklı şekilde meydana getirilebilmektedir.
Huzurda Hakaret
Hakaret suçu, huzurda veya gıyapta işlenebilen suçlardandır. Hakaret suçunun kişinin doğrudan muhatap alınarak işlenmesi halinde huzurda hakaret suçu işlenmiş olur. Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesinin 2. fıkrasında belirtildiği üzere hakaret suçuna esas oluşturan davranışların sesli, yazılı veya görüntülü bir ileti ile gerçekleştirilmesi mümkündür. Bu nedenle hakaret suçunun kanunda belirtilen iletişim araçları esas alınarak muhataba karşı doğrudan işlenmesi halinde huzurda hakaret suçu meydana gelmiş olacaktır.
TCK m.125/2 anlamında ileti olarak kabul edilen iletişim vasıtaları şunlardır:
- Mektup,
- E-mail,
- Whatsapp mesajları, Whatsapp gruplarına gönderilen mesajlar,
- Cep telefonuyla SMS,
- Telefon Konuşmaları,
- İnstagram, twitter, facebook vb. sosyal medya hesaplarından DM (Direct Message) yoluyla mesajlaşma
Mağdurdan başka birisine gönderilmiş ancak tesadüfen mağdur tarafından öğrenilmiş ise, huzurda hakaret suçu oluşmaz. Zira, fail mağdurun hakareti öğrenmesi kastıyla hareket etmemiştir. İleti yoluyla hakaretin, huzurda hakaret gibi cezalandırılabilmesi için sanığın iletilme kastı ile hareket etmesi gerekir. Sanığın, müştekinin gıyabında teyzesine ait telefona hakaret içerikli mesajlar gönderdiği, müştekinin teyzesinin müştekiye bahse konu mesajları göstermesi üzerine müştekinin mesajları öğrenerek şikayetçi olduğu, bu suretle sanığın iletme kastıyla hareket etmediği anlaşılmakla sanığın hakaret suçundan beraati yerine mahkumiyetine karar verilmesi hukuka aykırı bulunmuştur. (Yargıtay 18. Ceza Dairesi - Karar : 2019/12396)
Gıyapta Hakaret
Hakaret suçunun, mağdurun bulunmadığı bir ortamda veya bulunup da işitme durumunun olmadığı kısacası gıyabında (yokluğunda) olan herhangi bir halde işlenmesi mümkündür. Ancak kanunda mağdurun gıyabında olan hakaret suçunun işlenmesi adına şart bulunmaktadır. Mağdurun gıyabında gerçekleştirilen hakaret eyleminin en az üç kişi ile ihtilat edilmesi halinde gıyapta hakaret suçu işlenmiş olacaktır. Failin hakarete konu eylemini, en az üç kişinin öğrenmiş bulunması gerekmektedir.Bu üç kişi, doğrudan olarak başka bir aracı kişi olmadan doğrudan failden öğrenmiş olması gerekmektedir.
Gıyapta hakaret suçunun, ihtilat edilen kişiler ile yüz yüze işlenme zorunluluğu bulunmaz. Fiilin, mektup, elektronik ileti ve sair kanallar ile gerçekleştirilmesi halinde de gıyapta hakaret suçunun meydana gelmesi mümkündür.
Sosyal Medya Üzerinden Hakaret Suçu İşlenir Mi?
Günümüz teknolojisinin geldiği aşamayla birlikte birçok suçun işlenmesi de kolaylaştı. Bunların arasında elbette hakaret suçu da var. Zira kilometrelerce uzaktaki bir kişiye klavyenin tuşları kadar yakınız. Bu kapsamda hakaret suçunun sanal ortamda işlenmesi haline de yazımızda yer vermek zaruriyet haline geldi. Belirtmek gerekir ki hakaret suçunun sanal ortamda veya gerçek yaşamda yüz yüze olarak işlenmiş olması arasında herhangi bir fark bulunmamaktadır.
Sosyal medya üzerinden özellikle Facebook, Twitter, Youtube, Instagram, TikTok, Messenger Ekşisözlük gibi sosyal medya mecralarından hakaret suçu sıklıkla işlenmektedir. Facebook'ta paylaştığınız bir fotoğrafın altına ya da Twitter'da oluşturduğunuz bir Twee2in altına tanıdığınız ya da tanımadığınız kimseler tarafından kişiliğinize, şeref ve saygınlığınıza yönelik hakaret içerikli yorum yazılmış olabilir. Bu durumda, hakaret suçunun işlendiğini öğrenmenizden itibaren 6 aylık zamanaşımı içerisinde şikayette bulunmanızı öneririz. Şikayetin varlığı halinde bu suç sonucu gerekli adli işlemler yapılmaktadır. Sosyal medya üzerinden sahte bir kullanıcı adı kullanılmış olsa dahi kayıtlara erişimin kolay olması nedeniyle ispat durumu failin aleyhine olmaktadır.
Sosyal Medya Üzerinden İşlenen Suçlarda Aleniyet Unsuru
Yargıtay’ın Facebook hakaret paylaşımında aleniyet unsuru ile ilgili görüşü şu şekildedir. Eğer hakaret iki kişinin kendi arasında özel mesajlaşması esnasında gerçekleştiyse aleniyet unsurunun oluşmayacaktır.Ancak birden fazla kimsenin görebilme veya ulaşabilme olasılığının bulunduğu herkese açık paylaşımlarda durum değişmektedir. Bu durumda Yargıtay, hakaretin aleni olarak değerlendirilmesi gerektiği görüşündedir. Bu durumu detaylı olarak 12. Ceza Dairesi de 2017/4286 E. 2018/1180 K. sayılı kararında açıklamaktadır.
Hakaretin belirlenemeyen sıfat ve sayıda kişi tarafından görülme, duyulma, algılanabilme olasılığının bulunması yeterlidir. Herhangi bir sınırlama olmaksızın herkese açık olan yerlerde işlenmesinin de aleniyeti oluşturduğunu belirtmektedir. Hakaretin alenen işlenmesi halinde, öngörülen ceza 1/6 oranında arttırılmaktadır.
Sosyal medya hakaret suçlarında dikkat edilmesi gereken nokta şudur. Hakaret herkese açık bir paylaşım ile yapılmışsa alenidir. Bu sebeple TCK Madde 125/4 uyarınca verilecek cezanın altıda bir oranında artırılması gerekir. İki kişi arasında sosyal medya vasıtasıyla gerçekleştirilmişse basit hakaret suçunu oluşturmaktadır.
Yargıtay 12. Ceza Dairesi’nin internet ve sosyal medya yoluyla işlenen suçlara yönelik kararları mevcuttur. Yargıtay Kişinin herkese açık Facebook hakaret içerikli paylaşımında aleniyet ilkesinin gerçekleştiğini belirtmiştir.
Telefonda Edilen Hakareti İspatlamak Mümkün Müdür?
Telefon konuşmasında hakarete uğrayan kişi, konuşma esnasında kayıt altına almış ise şikayet başvurusunda ses kaydını delil olarak sunabilir. Ses kaydı, hukuka aykırı delil olarak nitelendirilmektedir. Ancak Yargıtay’ın kararında başka türlü delil elde edilemeyecek ise ses kaydı delil olarak sunulmasının hukuka aykırı olmadığı belirtilmiştir.
Hakarete uğrayan kişi, konuşmayı ses kaydına alamamış ise tanık delili ile hakarete uğradığını ispatlayabilecektir. Telefon konuşması esnasında yanında bulunan kişi, failin hakaret ettiğine duyarak tanık olmuş ise şikayet başvurusunda bu kişiyi tanık olarak gösterilebilecektir.
Hakaret Suçunun Cezası Nedir?
Basit Hakaret Suçu Cezası (TCK 125/1)
Suçun basit şeklinde, hakaret suçunun cezası 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır.
Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir (TCK m.125/1).
Suçun basit şeklinde hakim ya hapis cezası ya da adli para cezası verecektir. Her iki cezanın aynı anda verilmesi mümkün değildir. Hakim gerekçeli kararında neden hapis cezası veya adli para cezası verdiğini de açıkça gerekçelendirmek zorundadır.
Nitelikli Hakaret Suçu Cezası (TCK 125/3)
Suçun nitelikli hallerinde hakaret suçunun cezası, 1 yıl ile 2 yıl arasındadır (TCK m.125/3).
Hakaret suçunun;
-
a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
-
b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
-
c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle, işlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.
Yukarıda açıklandığı üzere, mağdurun kamu görevlisi olması (avukat, hakim, memur vs.) ve hakaretin görevinden dolayı yapılmış olması, kişinin mensup olduğu dinin kutsal değerlerine veya din özgürlüğünün kullanılmasına hakaret edilmesi hakaret suçunun nitelikli şekli olarak kabul edilmektedir.
Kamu veya özel sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan sağlık personeli ile yardımcı sağlık personeline karşı görevleri sebebiyle işlenen hakaret suçunda, ceza yarı oranında arttırılır. Ayrıca hükmedilen hapis cezası ertelenemez. (7243 sayılı Kanun m.28).
Bu konuda yaşayabileceğiniz her türlü sorun için bizlere danışabilir, avukatlık hizmeti ve hukuki destek alabilirsiniz.