Genel Bilgiler
Kısıtlı mallarının takip ve denetimini yapan makam vasi talebine göre kısıtlının menfaatine bir durum oluşması halinde kısıtlı mallarının bir kısmının veya tamamının satışına karar verebilir.
Kısıtlı mallarının satışına Sulh Hukuk Mahkemesi karar verir ancak taşınmazlarda satış kararının uygulanması Asliye Hukuk Mahkemesinin onayına muhtaçtır.
Kısıtlı Mallarının satışı ile ilgili Türk Medeni Kanununun Velayet, Vesayet ve Miras Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Tüzügün ilgili maddelerine genel bir bakış,
Türk Medeni Kanununun Velayet, Vesayet ve Miras Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Tüzük’ün yürürlüğe konulması 4721 sayılı Türk Medeni Kanunun 593,609 ve 620 nci maddelire göre Bakanlar Kurulunca 21-07-2003 tarihinde kararlaştırılmıştır.
Tüzüğün Malların satışı başlıklı 25.Maddesinde : Vesayet altındaki kişiye ait malların satışında açık artırma esastır denilmektedir. Yine maddede Ancak satışa çıkarılacak malların özel durumları, nitelikleri veya değerlerinin azlığı gözönüne alınarak taşınırlarda vesayet makamı, taşınmazlarda ise vesayet makamı satışa karar verdikten sonra denetim makamı pazarlıkla satışa karar verebilir denilmekte ve madde devamında vesayet altındaki kişinin kendisi veya ailesi için özel bir değer taşıyan şeyler zorunlu olmadıkça satılımaz hükmü bulunmaktadır.
Madde özünden anlaşılacağı üzere kısıtlılık kararı verilmiş olan bir kimsenin malının satılmasına vesayet makamınca Sulh Hukuk Mahkemesince karar verilmesi gerekmektedir. Sulh Hukuk Mahkemelerinin satış kararını açık artırma şeklinde vermeleri esastır. Ancak bu kesin şart olarak değerlendirilmemiştir. Yani hakim takdiri ile malın pazarlık usulü ile satışına da karar verilebilir. Vesayet makamı yani Sulh Hukuk Mahkemesinin kısıtlının taşınır malları yönünden vereceği pazarlık usulu ile satışın denetim makamı olan Asliye Hukuk Mahkemesince herhangi bir onayına muhtaçlık yoktur verilen karar gibi pazarlık usulü ile taşınır mal paraya çevrilebilir.
Kısıtlının taşınmaz malları yönünden yine Sulh Hukuk Mahkemesince hakimin takdiri ile pazarlık usulü ile satışa karar vermesine engel bir durum yoktur. Ancak bu şekilde verilmiş bir karar denetim makamı olan Asliye Hukuk Mahkemesinin onayına muhtaçtır.
Denetim için kendisine gelen karara karşı Asliye Hukuk Mahkemesi Sulh Hukuk Mahkemesinin pazarlık usulü ile satış kararını yerinde bulunarak onama şeklinde karar verebilir, Mahkeme Pazarlık usulu satışı kabul etmeyebilir bu durumda ise dosyayı yeniden Sulh Hukuk Mahkemesine iade etmeden direk satış usulünü kendisi belirleyerek satışın açık artırma usulü ile yapılmasına diye karar verebilir. Bu karara karşı Sulh Hukuk Mahkemesinin itiraz yada direnme hakkı bulunmamaktadır.
Tüzüğün Malların satışı başlıklı 26.Maddesinde : Açık artırma, vesayet makamının gözetimi altında ve bu işle görevlendirdiği memur tarafından vasi de hazır olduğu halde yapılır denilmektedir. Bu bağlamda satışın her aşamasında vesayet makamının gözetim ve denetim hakkı bulunmakla birlikte satışın gerçekleştirilebilmesi için bir satış memuru görevlendirir ve satış da vasi mutlaka hazır bulunmak zorundadır.
Madde devamında hakim, açık artırmayla satışta, vesayet altında bulunanın menfaatlerine uygun olmak üzere, satış şartları ile satış ilanlarının nerede ve ne şekilde yapılacağını belirler denilmektedir. Bu bağlamda ise Sulh Hukuk Hakimi açık artırmayla satışa karar verdiğinde kararda satışın hangi şartlar ile yapılacağını, gazete ulusalda mı yoksa yerelde mi yapılacağını ve ilanın şekli dahil hepsini belirlemek zorundadır.
Madde devamında Satış ilanında ihalenin hakim onayı ile tamamlanacağı hususu belirtilir. Artırma şartnamesinin hazırlanmasında ve ilanında 2004 sayılı İcra İflas Kanunu Hükümleri gözönünde bulurdurulur denilmektedir. Bu bağlamda da Satış ilanına ihalenin hakim onayı ile tamamlanacağı hususunun satış memuru tarafından yazılması şarttır. Satış ilanı İcra İflas Kanunun Hükümlerine tabi olarak düzenlenmelidir.
Madde devamında taşınır yada taşınmaz farketmeksizin açık artırma da malın en çok artırana devir ve teslim edilebilmesi için vesayet makamının ihaleyi 10 gün içinde onaylaması gerektir. Alıcının satış bedelini , ihalenin onaylanması koşuluyla ihale tarihinden itibaren 10 gün içinde ödemesi gerekir denilmiştir. Ancak satış şartları İİK ya göre belirlendiği için satış bedelinin yatırılması için 10 günlük süre taşınır satışlarında uygulanmaz en fazla 7 gün ile sınırlandırılır.
Satış bedeli vesayet makamı tarafından belirlenen milli bir bankaya yatırılır. Satış bedeli tamamen ödendikten sonra taşınır mallar alıcısına teslim edilebilir. Taşınmazların alıcı adına tescili için hakim tarafından tapuya ihale tutanağının onaylı bir örneği de eklenmek suretiyle tezkere yazılır. Bu tezkere tapu siciline yapılacak tescilin hukuk sebebini oluşturur diye madde hükmü tamamlanmıştır. Buna göre satılan malın bedelinin hangi bankaya hangi hesaba yatırılacağına mahkeme karar verir. Kanun hükmünde açıkca belirtildiği üzere tescil mahkeme hakimi tarafından verilir.
Tüzüğün Malların satışı başlıklı 27.Maddesinde 26. maddeden farklı olarak pazarlıkla yapılacak ihaleye en az 3 istekli davet edilmelidir. İsteklilerle yapılan pazarlık sonucu en yüksek bedeli verene satış yapılmalıdır. Satış memuru ile birlikte vasi bu satışta mutlaka hazır bulunmalıdır