Ölümlü Trafik Kazaları ya da Yaralanmalı Trafik Kazaları Sonrası Zarar Tazmini
Ölümlü trafik kazalarında ve yaralanmalı trafik kazalarında zarar gören kişilerin, gerek kazaya neden olan aracın sigorta şirketinden gerekse de aracın ruhsat sahibi/işleteni ve sürücüsünden talep edebilecekleri birtakım tazminat kalemleri bulunmaktadır. Kanun koyucu, çok sık karşılaşılan ölümlü ve yaralanmalı trafik kazaları sebebiyle oluşan zararların giderilmesine yönelik hükümler koymuştur. Buna göre zararların tazmini için birtakım işlemlerin yapılması ve öncelikle zorunlu olarak sigortaya başvuru yapılması gerekmektedir.
Trafik Kazası Sonrası Sigortaya Zorunlu Başvuru ve Sigorta Şirketinin Cevap Verme Süresi
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu md. 97’de aynen “Zarar görenin, zorunlu mali sorumluluk sigortasında öngörülen sınırlar içinde dava yoluna gitmeden önce ilgili sigorta kuruluşuna yazılı başvuruda bulunması gerekir. Sigorta kuruluşunun başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde başvuruyu yazılı olarak cevaplamaması veya verilen cevabın talebi karşılamadığına ilişkin uyuşmazlık olması hâlinde, zarar gören dava açabilir veya 5684 sayılı Kanun çerçevesinde tahkime başvurabilir.” hükmü yer almaktadır.
5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 30. maddesinin on üçüncü fıkrasına göre de hak sahibinin Sigorta Tahkim Komisyonuna gidilebilmesi için, sigortacılık yapan kuruluşla uyuşmazlığa düşen kişinin, uyuşmazlığa konu teşkil eden olay ile ilgili olarak sigortacılık yapan kuruluşa gerekli başvuruları yapmış ve talebinin kısmen ya da tamamen olumsuz sonuçlandığını belgelemiş olması gerekir. Sigortacılık yapan kuruluşun, başvuru tarihinden itibaren on beş gün içinde yazılı olarak cevap vermemesi de Komisyona başvuru için yeterlidir.
Bu düzenlemeler uyarınca; trafik kazası neticesinde mağdur olan kişilerin, kaza nedeni ile ortaya çıkan zararlarının tazmini adına ilgili sigorta şirketine karşı gerek adli yargıda dava açmadan evvel gerekse de Sigorta Tahkim Komisyonuna başvurmadan evvel sigorta şirketine doğrudan başvuru yapmış olmaları yasal zorunluluktur. İlgili kanun maddelerinde belirtildiği gibi sigorta kuruluşunun 15 günlük cevap verme süresi bulunmaktadır.
Sigorta kuruluşuna ön başvuru dava şartıdır. Bu başvurunun yerine getirilmeksizin dava açılması halinde ise kural olarak dava, dava şartı yokluğu nedeni ile 6100 sayılı HMK m.114 ve m.115 gereği usulden reddedilecektir. Ne var ki; Bölge Adliye Mahkemesi (BAM) tarafından “KTK'nın 97. maddesi ile getirilen başvuru koşulu da tamamlanabilir bir dava şartı niteliğinde olduğundan mahkemece bu dava şartı yerine getirilmeksizin dava açıldığının tespiti halinde, davacı vekiline 2918 sayılı KTK'nın 97. maddesinde öngörülen başvuruya ilişkin eksikliği gidermesi için kesin süre verilmeli…” şeklinde hüküm kurularak sigortaya başvuru koşulunun tamamlanabilir bir dava şartı niteliğinde olduğu ve davacıya bu eksiliği tamamlaması için mahkeme tarafından süre verilmesi gerektiği kabul edilmektedir. (Bölge Adliye Mahkemesi Kararı - İstanbul BAM, 9. HD., E. 2019/3681 K. 2019/4147 T. 30.12.2019, Bölge Adliye Mahkemesi Kararı - İstanbul BAM, 9. HD., E. 2020/1756 K. 2020/3871 T. 4.11.2020 , Bölge Adliye Mahkemesi Kararı - İstanbul BAM, 9. HD., E. 2017/1482 K. 2018/1656 T. 5.12.2018)
Kanaatimizce açık kanun hükmü gereğince ve sürecin uzamaması adına dava açmadan evvel sigorta şirketine başvuru şartının yerine getirilmesi isabetli olacaktır.
Sigorta Şirketinin Belge Talep Etme Hakkı
Yapılan başvuru üzerine sigortacının zarar görenden belge ya da bilgi talep etme hakkı bulunmaktadır. Nitekim 6102 sayılı TTK md. 1479’da da bu husus hüküm altına alınmaktadır. Sigorta kuruluşları tarafından özellikle trafik kazasından kaynaklı güç kaybı tazminatı talepli başvurularda maluliyet raporu istenebilmektedir. Ancak başvurucular tarafından bu talebin “hakkın sürüncemede bırakılması” olarak yorumlanarak yargı yoluna gidildiği görülmektedir. BAM kararları bu gibi durumlarda yargılamaya devam olunması gerektiği yönündedir.
İstanbul BAM 40. HD E.2019/4155 K.2019/345 T.30.10.2019, İstanbul BAM, 40. HD., E. 2019/3894 K. 2019/438 T. 8.11.2019, İstanbul BAM, 9. HD., E. 2018/2599 K. 2018/1125 T. 16.7.2018 sayılı kararlar bu yönde verilmiş kararlar olup ilgili kararlarda “2918 sayılı Kanun'un 97. maddesinde dava açılması için öngörülen ‘verilen cevabın talebi karşılamadığına ilişkin uyuşmazlık’ olarak değerlendirilmeli, dolayısıyla dava şartının gerçekleştiği kabul edilip yargılamaya devam edilmeli ve taraf delilleri toplanarak oluşacak sonuca göre karar verilmelidir” hükmü yer almaktadır.
Sigorta Kapsamı
Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarına İlişkin Tebliğin “A.3.Sigortanın Kapsamı” başlıklı maddesinde “Sigortacı, poliçede tanımlanan motorlu aracın işletilmesi sırasında, üçüncü şahısların ölümüne veya yaralanmasına veya bir şeyin zarara uğramasına sebebiyet vermiş olmasından dolayı, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre sigortalıya düşen hukuki sorumluluk çerçevesinde bu Genel Şartlarda içeriği belirlenmiş tazminatlara ilişkin talepleri, kaza tarihi itibariyle geçerli zorunlu sigorta limitleri dahilinde karşılamakla yükümlüdür. Sigortanın kapsamı üçüncü şahısların, sigortalının Karayolları Trafik Kanunu çerçevesindeki sorumluluk riski kapsamında, sigortalıdan talep edebilecekleri tazminat talepleri ile sınırlıdır.” ifadesine yer verilerek tazminat talepleri kapsamı belirlenmiştir.
Aynı tebliğin A.5. başlığında kapsama giren teminat türleri;
- Maddi Zararlar Teminatı
- Sağlık Giderleri Teminatı
- Sürekli Sakatlık Teminatı
- Destekten Yoksun Kalma (Ölüm) Teminatı
olarak düzenlenmiştir.
Buna göre yaralanmalı trafik kazasında zarar gören kişi, kaza sebebiyle uğramış olduğu maddi zararlarını, yapmış olduğu sağlık giderlerini ve sürekli/geçici iş göremezlik tazminatını gerek kazaya neden olan aracın sigorta şirketinden gerekse de aracın ruhsat sahibi/işleteni ve sürücüsünden kusurları oranında talep edebilecektir.
Ölümlü trafik kazası halinde ise ölen kişinin (desteğin) anne ve babası, eşi, çocukları ya da destekten yoksun kalan diğer hak sahipleri belirli şartlar sağlandığı takdirde gerek kazaya neden olan aracın sigorta şirketinden gerekse de aracın ruhsat sahibi/işleteni ve sürücüsünden kusurları oranında destekten yoksun kalma tazminatı talep etme hakkına sahiptir.
Ölümlü ve yaralanmalı trafik kazaları sonucunda sigorta şirketinden talep edilebilecek tazminat kalemleri arasında manevi tazminat kalemi ise bulunmamaktadır. Manevi tazminat talepleri yukarıda bahsi geçen tebliğ uyarınca teminat dışında bırakılmıştır. Ancak istisnai hallerde poliçeye özel kloz konulmak suretiyle manevi tazminat talepleri de teminata dahil edilebilmektedir. Öte yandan poliçede özel kloz bulunmaması halinde sigorta şirketinden manevi tazminat talep edilemese de kazaya neden olan aracın ruhsat sahibi/işleteni ve sürücüsünden kusurları oranında manevi tazminat talebinde bulunulabilir.
Sigortaya Zorunlu Başvuruda Gerekli Belgeler
Son olarak belirtmekte fayda var ki; sigorta kuruluşlarına yapılan başvuru dilekçelerinin ekine kaza ve zarar ile ilgili belgelerin eklenmesi gerekmektedir. Talep edilecek teminat türüne göre gerekli evraklar da değişebilmektedir. Genel olarak eklenmesi gereken evrak ve bilgiler şu şekildedir:
- Trafik kazası tespit tutanağı,
- Kazaya karışan araçlara ilişkin ruhsat örnekleri,
- Kazaya ilişkin fotoğraflar,
- Maddi hasarlı trafik kazalarında hasarlı araç fotoğrafları,
- Başvuru sahibine ait banka hesap bilgileri,
- Araç değer kaybı talep edilmesi halinde bu hususa ilişkin talep beyanı ve maddi hasara ilişkin ekspertiz yapıldıysa eksper raporu, araç servis formları ve faturası,
- Bedeni zararlarda ayrıca sağlık kurulu raporu, tetkik ve tedavilere ilişkin raporlar, varsa bilirkişi raporu,
- Destekten yoksun kalma teminatlarında veraset ilamı/nüfus kaydı, ölen kişinin kaza tarihi itibari ile elde ettiği ya da edebileceği geliri ispatlar her türlü belge, eğitim ve öğrenim belgeleri,
- Var ise ceza yargılamasında kusuru ve zararı ispatlayan belgeler vb.
Bununla birlikte, çoğu zaman sigorta şirketleri tarafından başvuru anında ayrıca bir kısım ilave evrak talep edilebildiğinden, zaman kaybı yaşamamak adına başvuru yapmadan evvel ilgili sigorta şirketinin internet sitesi gözden geçilerek ya da sigorta şirketi ile doğrudan iletişime geçilerek başvuru anında talep edilen evraklar hakkında ayrıntılı bilgi de edinilebilir.