Ceza Hukukunda önödeme, uzlaşmaya tabi suçlar hariç olmak üzere sadece adli para cezası yaptırımını içeren suçlarda veya yasa maddesinde belirlenen hapis cezasının üst sınırı 6 ayı geçmeyen suçlarda failin belli bir miktar para ödeyerek soruşturma veya kovuşturmanın sonuçlarından kurtulmasını sağlayan bir kurumdur (TCK m.75).
Faili ceza yaptırımından kurtaran bir müessesedir. Önödemenin yapılması halinde soruşturma aşamasında kamu davası açılmayarak kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir. Kovuşturma aşamasında ise, mahkeme tarafından kamu davası hakkında düşme kararı verilir. Önödeme, devlet ile vatandaşın yaptığı bir çeşit suç anlaşması olarak nitelendirmek mümkündür. CMK m. 174/1-c gereği önödemeye tabi bir suçtan dolayı yapılan soruşturmada önödeme yolu denenmeden iddianamenin düzenlenmiş olması iddianamenin iadesi sebebi oluşturmaktadır.
Ön Ödemenin Koşulları Nelerdir?
Hangi suçların önödeme kapsamında olduğu ve önödemenin koşullarının neler olduğu hususu TCK’nın 75. maddesinde düzenlenmiştir. Önödeme usulünün uygulanıp uygulanmaması için yeterli şüphenin aranıp aranmadığı kanun metninde belirtilmemiştir.. Ancak Cumhuriyet savcısı şüphelinin ifadesini almadan (kovuşturma aşamasında mahkeme sanığın sorgusunu yapmadan) önödeme ihtarında bulunabilmektedir; bunun için soyut şüphenin varlığı yeterlidir.
Hangi Suçlar Önödeme kapsamındadır?
-
Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi (98 inci maddenin birinci fıkrası),
-
Genel güvenliğin taksirle tehlikeye sokulması (madde 171),
-
Çevrenin taksirle kirletilmesi (182 nci maddenin birinci fıkrası),
-
Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma (264 üncü maddenin birinci fıkrası),
-
Suçu bildirmeme (278 inci maddenin birinci ve ikinci fıkraları),
-
31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanununun 108 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan suç,
-
(Ek:17/10/2019-7188/16 md.) 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 74 üncü maddesinin ikinci fıkrasının birinci cümlesinde yer alan suç,
-
(Ek:17/10/2019-7188/16 md.) 4/11/2004 tarihli ve 5253 sayılı Dernekler Kanununun 32 nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde yer alan suç, bakımından da uygulanır.
Ödenecek Önödeme Miktarının Belirlenmesi
Ödenecek miktarın Cumhuriyet savcısı veya hâkim tarafından belirlenmesinde dikkate alınacak hususlar:
- Maktu bir adli para cezası öngörülmüşse öngörülen bu miktar, öngörülmemişse aralık olarak tespit edilen gün para cezasının aşağı sınırının kişinin ekonomik durumuna göre tespit edilen miktar olan Türk Lirası ile çarpımı ile elde edilen miktar,
- Yalnızca hapis cezası öngörülmüşse, hapis cezasının aşağı sınırının 30 TL ile çarpımı ile elde edilen miktar,
- Hapis cezası ve adli para cezası öngörülmüşse her birinin yukarıdaki usule göre belirlenen miktarları,
- Hapis cezası veya adli para cezası öngörülmüşse, adli para cezası baz alınarak yukarıdaki usule göre belirlenen miktar (m. 75/4), Ödenecek miktar olarak tespit edilir.
Ön ödeme Adli Sicil Kaydına İşlenir mi?
Ödemede bulunulması üzerine verilen kovuşturmaya yer olmadığına dair kararlar ile düşme kararları, bunlara mahsus bir sisteme kaydedilir. Bu kayıtlar, ancak bir soruşturma veya kovuşturmayla bağlantılı olarak Cumhuriyet savcısı, hâkim veya mahkeme tarafından istenmesi hâlinde, bu maddede belirtilen amaç için kullanılabilir. E- Devlet'ten alacağınız adli sicil kaydında görünmeyecektir.